Κορωνοϊός και εγκυμοσύνη: Τι πρέπει να γνωρίζω;
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΚΟΡΩΝΟΙΟΣ;
Οι κορονοϊοί είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που μπορεί να προσβάλουν τόσο τα ζώα όσο και τον άνθρωπο.
Στον άνθρωπο, προκαλούν συνήθως αναπνευστικές λοιμώξεις ποικίλης σοβαρότητας που κυμαίνονται από το κοινό κρυολόγημα έως σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια.
Δύο στελέχη του κορωνοϊού που είχαν απασχολήσει μέχρι σήμερα περισσότερο την επιστημονική κοινότητα λόγω των επιπλοκών τους, είναι ο SARS κορωνοϊός που προκαλεί σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και ο MERS κορωνοϊός που προκαλεί το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής.
Ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 είναι ένα στέλεχος που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και απομονώνεται από τον άνθρωπο για πρώτη φορά και η λοίμωξη που προκαλεί χαρακτηρίζεται ως COVID-19.
ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Με βάση τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα, φαίνεται ότι ο κορωνοϊός COVID-19 πιθανότατα μεταδίδεται:
- από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων που αποβάλλονται από άτομο που νοσεί, μέσω βήχα ή πταρμού (απόσταση μικρότερη από 2 μέτρα για διάστημα τουλάχιστον 15 λεπτά)
- δια μέσου των χεριών, όταν έρχονται σε επαφή με δυνητικώς μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα.
Ο χρόνος επώασης της νόσου, υπολογίζεται σε 2-14 ημέρες με μέσο χρόνο επώασης τις 5 ημέρες.
Δεν είναι βέβαιο για πόσο διάστημα ο ιός που προκαλεί το COVID-19 επιβιώνει σε επιφάνειες, αλλά φαίνεται να συμπεριφέρεται όπως και άλλοι κορονόϊοί. Μελέτες υποδεικνύουν ότι οι κορονόϊοί μπορεί να παραμείνουν σε επιφάνειες για λίγες ώρες ή έως και αρκετές ημέρες. Ο συνολικός χρόνος επιβίωσης επηρεάζεται συνήθως από τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες (π.χ. τύπος επιφάνειας, θερμοκρασία ή υγρασία του περιβάλλοντος).
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία και την ανάλυση των μέχρι τώρα δεδομένων η λοίμωξη από τον ιό εκδηλώνεται κυρίως (~80%) με ήπια κλινική εικόνα, ενώ σε περίπου 16% των ασθενών καταγράφεται σοβαρή εικόνα λοίμωξης και 6% των ασθενών που νοσούν βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.
Τα περισσότερα περιστατικά με σοβαρή λοίμωξη έχουν καταγραφεί σε ηλικιωμένα άτομα και σε ασθενείς με χρόνια υποκείμενα νοσήματα (υπέρταση, διαβήτης, άσθμα, HIV, χρόνια καρδιακή νόσος, χρόνια ηπατική νόσος, χρόνια πνευμονική νόσος, χρόνια νεφρική νόσος, αιματολογικές διαταραχές, ανοσοκαταστολή κτλ).
Κλινικά μπορεί να εκδηλωθεί με:
- πυρετό
- βήχα
- φαρυγγίτιδα,
- αρθραλγίες
- μυαλγίες
- κεφαλαλγία
- καταβολή και αίσθημα κόπωσης
- διάρροια και εμετοί (σπανιότερα)
- δύσπνοια
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η επιβεβαίωση της λοίμωξης Covid-19 γίνεται εργαστηριακά σε δείγματα από το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πτύελα, ενδοτραχειακές εκκρίσεις ή βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα) ή, αν δεν είναι εφικτό, από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα (ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις ή συνδυασμός δειγμάτων ρινοφαρυγγικού και στοματοφαρυγγικού επιχρίσματος και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις και απεικονιστικά με ακτινογραφία θώρακα ή υπολογιστική τομογραφία (CT) θώρακα.
Εάν υπάρχει κλινική ένδειξη ,η εγκυμοσύνη δεν αποτελεί αντένδειξη για διενέργεια αξονικής ή ακτινογραφίας θώρακος.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη νόσο.
Η αντιμετώπιση βασίζεται στη βαρύτητα της κατάστασης της εγκύου και είναι συμπωματική.
Παράλληλα απαιτείται στενή παρακολούθηση για τυχόν επιδείνωση των συμπτωμάτων καθώς και του καλώς έχειν του εμβρύου ενώ ταυτόχρονα τηρούνται και όλες οι συνήθεις μαιευτικές οδηγίες.
Στην παρούσα φάση υπάρχουν διάφορα προτεινόμενα θεραπευτικά σχήματα για τα οποία όμως προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σε ανθρώπους με χρήση ομάδας ελέγχου, που να υποστηρίζουν τόσοτην ασφαλή χορήγηση τους όσο και την αποτελεσματικότητά τους.
Προς το παρόν διαθέσιμο εμβόλιο για το COVID-19 δεν υπάρχει.
Τέλος οι έγκυες θα πρέπει να εφαρμόζουν συστηματικά όλα τα προτεινόμενα μέτρα ατομικής και αναπνευστικής υγιεινής, όπως η υγιεινή των χεριών και η αποφυγή επαφής με ασθενείς με λοίμωξη αναπνευστικού.
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΥΗΣΗΣ
Οι έγκυες με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19 θα πρέπει να εξετάζονται στα νοσοκομεία αναφοράς.
Σε περιπτώσεις λοίμωξης COVID-19 με ήπια κλινική εικόνα που δεν απαιτείται νοσηλεία, συστήνεται η παραμονή της εγκύου στο σπίτι σε απομόνωση με την προϋπόθεση της δυνατότητας παρακολούθησης των συμπτωμάτων της για έγκαιρη αναγνώριση σημείων κλινικής επιδείνωσης και άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Οι έγκυες με πιθανή λοίμωξη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη που είναι ασυμπτωματικές ή σε ανάρρωση από ήπια κλινική νόσο, συστήνεται να παρακολουθούνται κάθε 2-4 εβδομάδες με υπερηχογράφημα για την αξιολόγηση του εμβρύου.
Οι έγκυες που έχουν επαφές κρούσματος ή έχουν ήπια ή ασυμπτωματική λοίμωξη COVID-19, συστήνεται να αναβάλλουν την προγραμματισμένη τους επίσκεψη ή τον υπερηχογραφικό έλεγχο για 14 ημέρες.
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω τηρούνται και όλες οι συνήθεις μαιευτικές οδηγίες και πρακτικές ανάλογα με το ιστορικό της κάθε εγκύου ακολουθώντας τις καθιερωμένες κατευθυντήριές οδηγίες.
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΚΕΤΟΥ
Η λοίμωξη COVID-19 δεν αποτελεί από μόνη της ένδειξη για τοκετό παρά μόνο στην περίπτωση που απαιτείται παρέμβαση για βελτίωση της οξυγόνωσης της εγκύου.
Οι έγκυες με επιβεβαιωμένη λοίμωξη θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποκλειστικά στα καθορισμένα νοσοκομεία αναφοράς και εάν είναι εφικτό, με διαθέσιμη υποδομή για αρνητική πίεση σε αίθουσα τοκετού, θάλαμο νοσηλείας και μονάδα νοσηλείας νεογνού.
Η απόφαση για το χρόνο και το είδος τοκετού, εξατομικεύεται ανάλογα με την κλινική κατάσταση της εγκύου, την ηλικία κύησης και την κατάσταση του εμβρύου.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Υπάρχει υψηλός κίνδυνος για σοβαρή νόσο σε έγκυες γυναίκες;
Στην κύηση λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στο καρδιοαναπνευστικό και το ανοσοποιητικό σύστημα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών.
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία οι έγκυες γυναίκες που προσβλήθηκαν από άλλες σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις (Γρίπη Η1Ν1, SARS – CoV
και MERS ) είχαν υψηλότερες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρότερης νόσου καθώς και υψηλότερη θνητότητα.
Όσον αφορά τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 και την λοίμωξη COVID – 19 και τις επιπτώσεις της στην κύηση τα δεδομένα είναι εξαιρετικά περιορισμένα και αφορούν προς το παρόν μόνο το τρίτο τρίμηνο της κύησης.
Από τις έως τώρα υπάρχουσες δημοσιεύσεις κλινικά η νόσος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης παρουσιάστηκε όπως στο γενικό πληθυσμό ενώ φαίνεται ότι η κύηση δεν αποτελεί παράγοντα αυξημένης ευαισθησίας για προσβολή από τον νέο ιό.
Προκειμένου να αποκτήσουμε πλήρη εικόνα για την επίδραση του ιού στο σύνολο της κύησης, τόσο στις εγκύους, όσο και στα έμβρυα χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την συμπεριφορά του ιού, μεγαλύτερος αριθμός ασθενών, πληροφορίες για όλα τα τρίμηνα της κύησης καθώς και περισσότερα δεδομένα όσον αφορά την γυναίκα και το έμβρυο μετά τον τοκετό.
2. Μεταφέρεται ο κορωνοϊός στο μωρό μέσω του θηλασμού;
Φαίνεται ότι ο ιός δε μεταδίδεται ούτε μέσω του θηλασμού. Έχουν εξεταστεί δείγματα γάλακτος από
πάσχουσες μητέρες και ο ιός δεν έχει ανιχνευθεί. Όμως ο βασικός κίνδυνος λόγω της άμεσης και
στενής επαφής παραμένει υψηλός. Μία πολύ καλή εναλλακτική λύση είναι η αντλία θηλασμού, πριν
και μετά τη χρήση της οποίας όμως η μητέρα πρέπει να τηρεί ευλαβικά όλους τους γενικούς κανόνες
προστασίας.
3. Επιτρέπεται η παραμονή του νεογνού στο ίδιο δωμάτιο με την μητέρα μετά τον τοκετό; (ROOMING – IN)
Από τις πρώτες ώρες της γέννησης είναι γνωστή και αδιαμφισβήτητη η σημασία του θηλασμού και της
επαφής της μητέρας με το νεογνό της. Ωστόσο στις πάσχουσες μητέρες ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού
στο νεογνό λόγω της στενής επαφής είναι μεγάλος. Για τον λόγο αυτό είναι αποδεκτή και η
επιστημονική άποψη ότι τα μωρά πρέπει για 14 μέρες να μην έρχονται σε επαφή με τις θετικές στον
SARS-CoV-2 μητέρες τους, κάτι που εφαρμόστηκε στην Κίνα. Η τελική απόφαση πρέπει να λαμβάνεται
από κοινού σε συνεννόηση με τη μητέρα και να εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου.
Υπάρχει επίσης και η σύσταση τα νεογνά νοσούντων μητέρων να αντιμετωπίζονται ως πιθανά
κρούσματα και να νοσηλεύονται απομονωμένα.
4. Μπορούν οι πάσχουσες έγκυες γυναίκες να μεταδώσουν τη λοίμωξη στο έμβρυο;
Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για ενδομήτρια ή διαπλακουντιακή
μετάδοση του SARS-CoV-2 στο έμβρυο από την πάσχουσα μητέρα. Ταυτόχρονα έχουν εξεταστεί
δείγματα αμνιακού υγρού από πάσχουσες μητέρες και ο ιός δεν έχει ανιχνευθεί. Παρά τις
περιορισμένες βιβλιογραφικές αναφορές, κάθετη μετάδοση δεν έχει διαπιστωθεί ούτε σε νεογνά
μητέρων με λοίμωξη από άλλα μέλη της οικογένειας των κορονοϊών. Τα ως τώρα δεδομένα όμως που
αφορούν τη δράση του SARS-CoV-2 κατά την κύηση είναι περιορισμένα και απαιτείται ανάλυση
περισσότερων περιπτώσεων για σωστή αξιολόγηση των επιπτώσεων.
Αν τυχόν εμφανίσετε κάποια πρώτα συμπτώματα, ή αν έχετε την υποψία ότι εσείς ή κάποιο μέλος της οικογένειας σας μπορεί να ήρθε σε ήρθατε σε επαφή με άτομο μολυσμένο από Covid-19, κατά τη διάρκεια της παραμονής σας κατ' οίκον, μπορείτε να παρακολουθήσετε την υγεία σας με την βοήθεια του παρακάτω εγχειριδίου.
http://www.patt.gov.gr/site/attachments/entipo.pdf
Οι παραπάνω πληροφορίες είναι απόλυτα εναρμονισμένες με τις οδηγίες του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO), του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και των κατευθυντήριων οδηγιών της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρίας (ΕΜΓΕ) και της Ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικου και Γυναικολογικού Επείγοντος (ΕΕΜΓΕ). Δεδομένων των περιορισμένων στοιχείων για τη συμπεριφορά του νέου κορωνοϊού και τη λοίμωξη που προκαλεί, στην παρούσα φάση οι παρακάτω πληροφορίες δίνονται με την επιφύλαξη αλλαγών όταν περισσότερα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα.
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19/
https://eody.gov.gr/erotiseis-kai-apantiseis-gia-to-neo-koronoio-covid-19/